ISANG PANGAKO

Sa ilalim ng isang malaking puno ay ang isang upuang kahoy. Katapat nito ay isang ilog na payapang umaagos at sa di kalayuan ay bundok kung saan mahimbing na natutulog ang araw tuwing takipsilim. Iba't-ibang uri ng kahoy at ibon ang nakatira sa lugar na ito. Animo'y isang munting paraiso. Iilan lang ang mahilig pumunta dito upang mamalas ang ganda ng lugar. Ang lugar na wari'y isang tulang buhay, ang lugar ng obra at sining.

Ilang oras nalang ang nalalabi at magtatakipsilim na. Kaya sa oras ding yun ay dumiretso siya sa lugar na yun. Ang lugar na malapit sa kanyang puso. Sa kanyang paglalakad papunta sa isang upuang kahoy na madalas niyang upuan ay may nakaupo roon, isang matandang babae. Pakiwari nya ay 60 na ang edad ng matanda. Kaya dumiretso siya doon at umupo sa tabi. Tinitigan nya ang matanda at tumingin din ito sa kanya at ngumiti. Siya naman ay walang pinakitang emosyon.

"Alam mo kung di ka lang ganyan kaputla, kung nasusuklay mo lang ang iyong buhok, at kung natulog ka lang kahapon, siguro kahawig mo siya." sabi ng matandang babae. Tinitigan nya lang ito at tila naguguluhan sa pinagsasabi nito. Magsasalita pa sana ang matanda ng biglang may parang imaheng nabuo sa kanilang harapan na tila isang malaking telebisyon. At meron itong pinapakitang senaryo. Di na nagsalita ang matanda at manghang pinanood ang nangyayari doon.

Lagi niyang nadadaanan ang lugar na iyon ngunit di niya magawang tumigil at magpahinga sapagkat bibihira lang ang taong naroroon. Isang araw habang papauwi na siya ay namataan nya ang isang lalakeng nakaupo sa isang upuang kahoy sa ilalim ng puno, tila malungkot kaya nilapitan niya ito.

"Pwede makiupo?" tanong nya sa lalake. Tinitigan lang siya nito at ngumiti. Umupo sya.

"Bakit ka malungkot?" nag-aalalang tanong niya sa lalake.

"Wala bang karapatan ang isang tao na makadama ng lungkot?" sabi ng lalake.

"Ang bobo mo naman, tinatanong kita kung ano ang dahilan ng iyong kalungkutan, hindi sa tinatanggalan kita ng karapatan para ipakita ang iyong pagkalungkot."

"Ang totoo'y di akoo bobo, matalino ako. Baka ikaw ang bobo." sabi ng lalake sabay titig sa kanya at pilyong ngumiti.

"Bobo? Hindi din. Matalino ako."

"At bakit ka naman naging matalino?"

"Dahil hindi ko hihintayin ang takipsilim para samahan ka dito."

"At kung sa akala mo'y pipigilan kita, nagkakamali ka. Pwede ka ng umalis." sabi ng lalake. Seryosong nakatingin sa ilog ng animo'y may lumulutang na mga diyamanteng kumikinang sa tuwing tinatamaan ng sinag ng araw.

"Sa sinabi mong yan-" tumingin siya sa mga mata ng lalake sabay ngiti. "Dyan ka naging bobo." sabi nya sa lalake. Napangiti na din ang lalake sa sinabi nya.

"Ano pangalan mo?" tanong ng lalake.

"Elaine, pero tinatawag nila akong Matet. Ikaw?"

"Nung bata pa ako, tuwang-tuwa silang tawagin akong Yang. Bryan pangalan ko. Hindi Yang."

"Ah ok. Yang." sabi nya sabay tawa.

Nawala ang kalungkutan ni Bryan ng mga sandaling yun. Naging masaya sila pareho. Marami silang napag-usapan. Sa ilang oras na yun ay nalaman nila ang kaarawan ng isa't-isa, ang paboritong pagkain, libro, pelikula at marami pa. Nakuwento din ni Elaine na magtatapos na siya sa pag-aaral. At si Bryan naman ay tumigil muna pansamantala pero ipagpapatuloy din nya ang pag-aaral. Tawanan, kuwentuhan. Sabay nilang pinagmasdan ang paglubog ng araw.

Umaawit ang mga ibong nagsasayawan sa himpapawid. Ang langit ay tila isang lugar kung saan naglalaban ang mga kulay. At unti-unting natatalo ang asul ng nag-aapoy na kulay. Ang kalangitan ay mistulang disyerto. Maninipis ang mga ulap nitong tila isang bulak na kinulayan ng mahinang pula sa tuwing tinatamaan ng maamong sikat ng araw.

"Napakasaya ng araw na yun." sabi ng matanda sa kanya. Pero wala siyang pinakitang emosyon, tinitigan niya ang matandang babae, masisilayan dito ang napaka amo ng mukha at ngiti sa labi nito.

Araw-araw ay binibisita niya si Bryan pagkatapos ng kaniyang klase. Nagdadala siya ng makakain para may mapagsaluhan. Nagkuwentuhan tungkol sa kani-kanilang pamilya. Ang mga kapatid at ama ni Bryan ay nasa ibang bansa at tanging ang ina nya lang ang kasa-kasama nya dito. Siya naman ay nagkuwento din na solong anak siya. Isang hapon habang nakaupo sila at pinapanood ang nalalapit na paglubog ng araw ay nagtapat na si Bryan.

"Mat." sabi ni Bryan sa kanya habang nakatingin sa malayo.

"Yang."

"Matagal na tayong magkaibigan, di ka ba nagsasawa?"

"Hindi."

"Ako sawa na." tinitigan siya nito.

"Alam mo gusto ko labi mo." sabi nya at dahan-dahan niyang nilapit ang kanyang mga labi sa labi ni Bryan. Hindi nila alam kung gaano katagal naglapat ang kanilang mga labi.

Tila sumasayaw ang mga dahong unti-unting nahuhulog mula sa kinakapitang mga puno, saliw ng musika na tanging kalikasan lang ang nakakatugtog. Dalawang nilalang na parang mga istatwa na tila obrang likha ng kaisipan. Tila bumalik sa pagkabata ang matandang babae habang pinagmamasdan ang senaryo ng kanyang nakaraan. Ang buhay ng tao ay tumatanda, nagwawakas. Tulad ng isang dahon, natutuyo at nawawalan ng lakas sa pagkakakapit sa puno. Ngunit ang laman ng puso at isipan ay hindi maglalaho.

Naging masaya ang mga araw na sila ay magkapiling. Halos siyam na buwan na din silang magkasintahan. Matatag ang kanilang pagmamahalan. Puro. Wagas. Napansin niya na habang tumatagal ay tila lalong nanghihina at lumulungkot si Bryan. Tila nawawalan na ito ng gana sa kanya. Pero nakikita niya sa mga matang yun na mahal na mahal siya nito.

"Magagawa mo bang maghintay kapag umalis ako?" malungkot na tanong ni Bryan.

"Aalis ka?"

"Pupunta kami ni Mama sa Amerika, pinapupunta kami ni Papa dun."

"Maghihintay ako." sabi niya. Pinipigilan ang pagtulo ng luha.

"Pagbalik ko may ibibigay akong tiyak magugustuhan mo." sabi ni Bryan, pinilit niyang ngumiti para mawala ang lungkot na kanilang nadarama. Ngumiti din siya.

"Pwede humingi ng pabor?" tanong ni Bryan. Tumingin ito sa mga mata nya.

"Ano yun?"

"Pwede payakap." sabi ni Bryan. Tumango siya at niyakap niya ito.

"Wag kang malulungkot kapag wala ako, dahil di mo alam kung gaano kasakit ang mamuhay ng wala ka. Pangako babalikan kita. Pangako yan." bulong ni Bryan sa kanya. Hindi siya makapagsalita. Alam ni Bryan na umiiyak ito.

"Mahal na mahal kita." yun ang huling salitang nadinig niya sa mga labi ni Bryan.

"Pero di na siya bumalik. Hinintay ko siya, araw-araw akong pumupunta dito, nagbabakasakaling bumalik pa siya at tuparin ang kanyang pangako." sabi ng matandang babae. Pinipigilang tumulo ang mga luha nitong nagbabadyang mahulog. At nagpatuloy sa pagsasalita.

"Pareho kaming 20 taon noon ng umalis siya. Ngayon ay 62 na ako. Halos 40 taon na din ang nakaraan. Pero eto padin ako. Naghihintay, sinasariwa ang lugar na minsang naging saksi sa aming pagmamahalan. Di ko siya malilimutan. Kahit na kinalimutan na niya ako at ang pangakong babalik siya." sabi ng matanda at pinanood ulit ang senaryo. Ang binatang lalake ay ganun pa din. Parang walang nadinig. Wala pa ding emosyong makikita sa kanya habang pinapanood ang mga pangyayari.

Sa isang Hospital sa Amerika ay naroroon si Bryan at nagpapagaling. Kaya di siya nakapag-aral ay dahil sa palubha ng palubha ang kanyang sakit. Habang nakahiga ay may kung anong bagay siyang hinahawakan sa kanyang kamay. Isang singsing. Paggaling niya ay tutuparin niya ang pangako sa kasintahan at yayayain ng kasal. Napangiti siya. Ngunit sadyang maramot ang kapalaran. Kinuyom nya ang singsing sa kanyang palad at unti-unting pinikit ang kanyang mga mata. Dahan-dahang umagos mula dito ang mga luha. At ang makinang may linyang nagpapakita ng tibok ng puso ay biglang tumuwid, hudyat ng pagwawakas ng kanyang buhay. Ngunit ang pagtigil ng tibok ng kanyang puso ay di nangahuhulugan ng pagwawakas ng kanyang pag-ibig sa sinisinta.

Unti-unting nawawala ang katiting na sikat ng araw na nagbibigay ng malungkot na liwanag sa buong paligid. Malamig ang hangin. Ang ilog ay payapa sa pag-agos. Ang mga ibon ay namamahinga sa sanga at tila nakikiramay sa kanila. Biglang naglaho ang mga imahe, tila salamin na nakalutang at nabasag. Tumayo ang binata at humarap sa nakaupong matandang babae. Hinawakan ang palad nito at binigay ang isang bagay na kanyang pinakaiingatan. Isang singsing. Hinalikan niya ito sa labi.

"Mahal na mahal kita Mat." bulong niya sa matandang babae at naglakad palayo.

At tutuparin ang pangako nito sa kanyang sinisinta...

WAKAS